Theo khuyến cáo từ tổ chức Y Tế Thế Giới, sữa mẹ chứa đầy dinh dưỡng và kháng thể tự nhiên mà không thể tìm thấy ở bất kỳ loại sữa công thức nào. Do đó, việc nuôi con bằng sữa mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu đời giúp bé phát triển toàn diện và khỏe mạnh.
Tuy nhiên, để đảm bảo bé hấp thụ sữa mẹ tốt nhất, mẹ cần phải biết cách dùng sữa mẹ đúng cách. Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây!
Các giai đoạn khác nhau của sữa mẹ
Sữa mẹ có ba giai đoạn khác nhau và khác biệt: sữa non, sữa chuyển tiếp và sữa trưởng thành.
Sữa non
Sữa non là thời kỳ đầu tiên của sữa mẹ, xảy ra từ khi mang thai đến vài ngày sau sinh. Sữa non thường có màu vàng hoặc kem, và đặc hơn so với sữa sau này. Nó chứa nhiều protein, các loại vitamin tan trong chất béo, khoáng chất và globulin miễn dịch.
Globulin miễn dịch là loại kháng thể được truyền từ mẹ sang con, giúp cung cấp hệ thống miễn dịch cho em bé. Hệ thống này bảo vệ bé khỏi nhiều bệnh do vi khuẩn và virus. Từ hai đến bốn ngày sau sinh, sữa non sẽ được thay thế bằng sữa chuyển tiếp.
Sữa chuyển tiếp
Sữa chuyển tiếp là loại sữa được sản sinh sau sữa non và có thể dùng trong khoảng hai tuần. Đặc điểm của sữa chuyển tiếp là có nồng độ chất béo, lactose và các loại vitamin tan trong nước cao hơn so với sữa non. Vì thế, nó cũng cung cấp nhiều calo hơn so với sữa non.
Sữa trưởng thành
Sữa trưởng thành được tạo ra cuối cùng trong quá trình sản xuất sữa mẹ. Nó chủ yếu chứa nước, giúp duy trì sự cân bằng nước cần thiết cho trẻ.
Bên cạnh đó, sữa trưởng thành còn chứa một tỷ lệ nhỏ các chất béo, carbohydrate và protein quan trọng giúp cung cấp năng lượng và thúc đẩy sự phát triển của bé. Có hai loại sữa trưởng thành:
- Sữa đầu: Loại sữa này được sản sinh trong giai đoạn đầu cho con bú, chủ yếu chứa nhiều nước, vitamin và protein.
- Sữa cuối: Sữa cuối sẽ xuất hiện sau khi tiết sữa lần đầu. Nó có hàm lượng chất béo cao hơn và quan trọng cho việc tăng cân và phát triển của trẻ.
Nuôi con bằng sữa mẹ có lợi ích gì cho bé
Chứa nhiều kháng thể quan trọng cho bé
Ngoài những dưỡng chất cần thiết cho bé, sữa mẹ còn chứa nhiều vi chất và kháng thể như IgG và IgM, giúp bé có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn.
Bên cạnh đó, sữa mẹ còn có nhiều vitamin và khoáng chất như Vitamin A, C, E, K, canxi, sắt, kẽm, và nhiều hơn nữa. Những dưỡng chất này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và bảo vệ hệ miễn dịch của bé. Ví dụ, Vitamin A hỗ trợ sự phát triển của mắt và cũng làm tăng cường hệ thống miễn dịch của bé.
Vitamin C giúp cơ thể chống lại tác động của các gốc tự do và tăng cường sức đề kháng.
Trong khi đó, Vitamin E giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Vitamin K quan trọng trong quá trình đông máu. Cuối cùng, canxi, sắt và kẽm cần thiết cho sự phát triển của xương, hồng cầu và hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh.
Giảm nguy cơ mắc bệnh cho bé
Lợi ích của việc cho con bú mẹ không chỉ giúp tránh nguy cơ mắc nhiều bệnh tật ở trẻ sơ sinh mà còn bao gồm các điểm sau:
- Giảm nguy cơ viêm tai giữa: Cho con bú mẹ đều đặn và lâu dài có thể giúp phòng tránh viêm tai giữa, viêm họng và viêm xoang từ khi bé còn nhỏ.
- Bảo vệ đường hô hấp: Nghiên cứu chỉ ra rằng việc nuôi con bằng sữa mẹ có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp và tiêu hóa.
- Giảm nguy cơ cảm lạnh và nhiễm trùng: Trẻ sơ sinh được bú mẹ đầy đủ trong ít nhất 6 tháng đầu đời có thể giảm nguy cơ mắc cảm lạnh nghiêm trọng hoặc bị nhiễm trùng tai, họng.
Giúp bé thông minh hơn
Những em bé được tiếp tục bú mẹ trong giai đoạn sơ sinh thường có chỉ số IQ cao hơn khi trưởng thành, theo hai nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Hội Y khoa Mỹ.
Theo 1 nghiên cứu tại Copenhagen, Đan Mạch, Bác sĩ Chantry và đồng nghiệp từ Khoa sơ sinh tại Bệnh viện Davis ở California đã thu thập dữ liệu từ những em bé sinh ra từ năm 1959 đến 1961.
Kết quả cho thấy:
Nuôi con bằng sữa mẹ lâu hơn trong 9 tháng đầu tiên sẽ giúp trẻ có chỉ số IQ cao hơn:
- Trẻ em được bú mẹ dưới 1 tháng: IQ=99,4
- Trẻ em được bú ít nhất 2 tháng: IQ=101,7
- Trẻ em được bú mẹ trong khoảng 4-6 tháng: IQ=102,3
- Trẻ em được bú mẹ trong khoảng 7-9 tháng: IQ=106
Giảm nguy cơ béo phì cho bé
Theo một nghiên cứu tại Nhật Bản, việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 4 tháng có thể làm giảm đáng kể nguy cơ thừa cân và béo phì ở trẻ. Lý do là trẻ bú sữa mẹ nhận được lượng lớn vi khuẩn đường ruột, tác động đến việc lưu trữ chất béo trong cơ thể.
Ngoài ra, trong sữa mẹ chứa nhiều Leptin hơn sữa công thức. Leptin là một hormone quan trọng, có vai trò điều chỉnh sự thèm bú mẹ và lưu trữ chất béo.
Bảo vệ bé khỏi dị ứng
Trẻ sơ sinh dùng sữa bột hoặc sữa đậu nành thường gặp phải nhiều vấn đề về dị ứng hơn là trẻ sơ sinh được bú sữa mẹ.
Các nhà khoa học nói rằng, các yếu tố miễn dịch như kháng thể IgA (chỉ có trong sữa mẹ) giúp ngăn chặn phản ứng dị ứng ở trẻ khi ăn bằng cách tạo ra một lớp màng bảo vệ cho đường ruột của bé.
Nuôi con bằng sữa mẹ có lợi ích gì với mẹ
Giảm nguy cơ ung thư
Ngày càng nhiều chứng cứ khoa học cho thấy mối quan hệ giữa việc cho con bú và việc giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.
Năm 2002, một báo cáo đã tổng hợp 47 nghiên cứu dịch tễ học trên 50,000 bệnh nhân ung thư vú tại hơn 30 quốc gia. Kết quả cho thấy rằng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú ở các bà mẹ cho con bú giảm đi 4,3% sau mỗi 12 tháng cho con bú.
Mẹ có thể ngủ nhiều hơn khi cho con bú
Khi bé thức dậy vào ban đêm và muốn bú sữa (một tình huống phổ biến đối với trẻ dưới 1 tuổi), bú sữa mẹ thường là cách nhanh chóng và dễ dàng nhất để làm vừa bé.
Bạn thậm chí có thể làm điều này trong khi nằm! Ngoài ra, việc cho con bú sẽ kích thích sản xuất oxytocin và các hormone khác, giúp cả bạn và bé dễ dàng rơi vào giấc ngủ sau đó.
Nếu bạn nuôi con bằng sữa mẹ, bạn có thể ngủ nhiều hơn so với việc bạn cho con bú sữa công thức hoặc kết hợp sữa mẹ và sữa công thức. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc này có thể mang lại sự khác biệt đáng kể, kéo dài thời gian ngủ thêm khoảng 40 đến 45 phút mỗi đêm.
Giúp mẹ lấy lại vóc dáng nhanh chóng
Nếu bạn từng tự hỏi bạn đốt cháy bao nhiêu calo khi cho con bú, thì câu trả lời là khoảng 500 calo mỗi ngày, tương đương với việc đạp xe trong một giờ. Đối với những người đang hút sữa mẹ, kết quả cũng tương tự.
Lượng calo dư thừa được đốt cháy trong quá trình cho con bú có thể giúp bạn giảm cân sau thời kỳ mang thai. Hoặc nó cũng có thể cho phép bạn thưởng thức thêm một chút bánh ngọt hoặc bánh quy mà không cần lo lắng.
Giúp mẹ và bé gắn kết hơn
Mỗi khi bạn cho con bú, cơ thể bạn sản xuất nhiều oxytocin hơn, điều này giúp tăng cường mối quan hệ của bạn với con.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng việc tăng cường oxytocin liên quan đến cái mà họ gọi là “hành vi làm mẹ cao cấp”. Điều này có nghĩa là các bà mẹ thường tương tác với con mình bằng cách nhìn vào họ lâu hơn, phản ứng nhanh hơn và âu yếm con nhiều hơn. Điều này giải thích tại sao oxytocin còn được gọi là “hormone tình yêu”!
Các sai lầm thường gặp khi nuôi con bằng sữa mẹ
Ngực nhỏ thì ít sữa nuôi con
Nhiều người thường có quan niệm sai lầm về cấu trúc của vùng ngực phụ nữ. Vùng ngực bao gồm ba thành phần chính là tuyến vú, mô mỡ và mô liên kết.
Tuyến vú chứa nhiều nang sữa, bên trong nang này có các tế bào tiết sữa và được bao bọc bởi các tế bào cơ trơn. Khi các tế bào cơ trơn co bóp, sữa sẽ được đẩy qua các ống dẫn và chảy ra ngoài.
Kích thước của ngực phụ nữ không chỉ phụ thuộc vào lượng mỡ và mô liên kết mà còn phụ thuộc vào số lượng nang tuyến vú. Quan điểm cho rằng “ngực nhỏ sẽ không đủ sữa cho con ti” là không chính xác, vì số lượng tuyến vú ở mọi kích thước ngực đều tương đương nhau.
Do sữa mẹ nóng nên bé chậm tăng cân
Việc bé phát triển chậm về cân nặng có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, không chỉ đơn thuần là do nhiệt độ của sữa mẹ.
Tốc độ tăng cân của bé thường phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chế độ dinh dưỡng của mẹ, khả năng hấp thu dưỡng chất của trẻ, cách cho bé bú và cung cấp sữa đúng cách, cũng như có thể bị ảnh hưởng bởi các vấn đề sức khỏe khác của bé.
Sau 6 tháng đầu sữa mẹ không còn chất nữa
Sau 6 tháng đầu, thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ vẫn giữ nguyên. WHO khuyến khích mẹ cho con bú sữa đầy đủ trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho bé bú ít nhất đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn.
Tùy thuộc vào độ tuổi, bé sẽ cần nhiều năng lượng hơn, vì vậy mẹ có thể xem xét việc bổ sung thức ăn phụ bên ngoài để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho bé.
Sử dụng thuốc không kê đơn
Khi mang thai và sau khi sinh con, hệ miễn dịch của phụ nữ thường suy yếu. Vì vậy, cảm lạnh và cúm mùa thường xuyên xuất hiện ở những bà mẹ mới sinh con.
Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc không kê đơn để chữa cảm lạnh và ho có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng và lượng sữa mẹ sản xuất. Một số loại thuốc không kê đơn có thể làm tắc ống dẫn sữa, làm giảm lượng sữa mẹ cung cấp cho bé.
Uống cà phê, rượu bia hoặc hút thuốc
Sử dụng chất kích thích khi cho con bú là một sai lầm nghiêm trọng mà mẹ nên lưu ý. Dù có thể mang lại cảm giác thoải mái nhất thời, nhưng việc này sẽ ảnh hưởng đến việc cho con bú trong tương lai.
Ngoài ra, chất kích thích còn có thể gây tổn thương cho hệ thần kinh và gây ra cảm xúc tiêu cực cho mẹ sau sinh. Lâu dài, việc sử dụng chất kích thích cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của em bé.
Các thắc mắc thường gặp khi nuôi con bằng sữa mẹ
Mẹ nên cho con bú đến khi nào?
Mẹ nên cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, sau đó dần dần bắt đầu thêm thực phẩm bổ sung phù hợp sau 6 tháng, và tiếp tục cho con bú mẹ ít nhất trong 2 năm.
Quyết định khi nào nên ngừng cho con bú là tùy thuộc vào bạn và bé. Một số bé sẽ giảm số lần bú khi bắt đầu ăn dặm.
Khi đã quen với thức ăn dặm và bắt đầu ăn 3 bữa mỗi ngày, bé sẽ nhận được nhiều lợi ích dinh dưỡng hơn để phát triển toàn diện cả về thể chất và trí não.
Có cần ăn nhiều hơn trong thời gian cho con bú không?
Trong thời kỳ cho con bú, việc ăn nhiều hơn trước khi mang thai là quan trọng. Trung bình, bạn cần thêm khoảng từ 500 đến 600 calo mỗi ngày để duy trì việc sản xuất sữa, và nếu sinh đôi hoặc sinh ba, bạn cần thêm nhiều calo hơn gấp đôi, từ 1000 đến 1200 calo/ngày.
Ngoài ra, thay vì các bữa ăn phụ, bạn có thể ăn nhẹ giữa các bữa chính với các thực phẩm giàu protein, carbohydrate và canxi, và ít chất béo.
Lưu ý rằng, bạn đừng bỏ lỡ bất kỳ bữa ăn nào, ngay cả khi bạn đang thừa cân.
Kiêng ăn gì để không bị mất sữa?
Để giữ nguồn sữa của bạn không bị giảm, mẹ nên tránh ăn những thực phẩm làm thay đổi vị và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
Dưới đây là các loại thực phẩm nên hạn chế:
- Đồ ăn nhanh: Loại này có thể làm tăng cân cho bé và ít dinh dưỡng, nên tránh sử dụng.
- Bông cải xanh: Ăn nhiều có thể gây ra đầy bụng, nhưng không phải ai cũng bị ảnh hưởng.
- Thực phẩm có nhiều gia vị: Mặc dù các gia vị tổng hợp không ảnh hưởng trực tiếp đến sữa mẹ, nhưng có thể thay đổi hương vị, khiến cho một số trẻ không muốn bú vì cảm thấy sữa có mùi lạ.
Nuôi con bằng sữa mẹ mang lại lợi ích to lớn cho cả mẹ và bé. Sữa mẹ chứa đựng những chất dinh dưỡng quan trọng giúp phát triển não bộ và hệ miễn dịch của trẻ. Ngoài ra, việc nuôi con bằng sữa mẹ còn tạo nên một mối quan hệ gần gũi và yêu thương giữa mẹ và bé. Đó chính là lý do tại sao việc nuôi con bằng sữa mẹ luôn được nhiều chuyên gia y tế khuyến cáo.
Hi vọng qua bài viết này, mẹ đã hiểu rõ cách nuôi con bằng sữa mẹ và tránh mắc phải các sai lầm cơ bản khi chăm sóc bé.
