Thiếu máu do thiếu sắt là bệnh lý phổ biến và gây ra những ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ của trẻ. Một trong những biện pháp hiệu quả để cải thiện tình trạng này là cung cấp đầy đủ sắt cho trẻ thông qua chế độ ăn hằng ngày. Trong bài viết dưới đây, Ferrolip Baby sẽ hướng dẫn mẹ xây dựng chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt hiệu quả nhất.
1. Nguyên nhân thiếu máu thiếu sắt ở trẻ
Có nhiều nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ, trong đó có 5 nguyên nhân chính sau:
1.1 Thiếu hụt sắt dự trữ sau sinh
Sắt dự trữ của trẻ chủ yếu nhận từ mẹ trong 3 tháng cuối của thai kỳ. Vì thế, những bé sinh thiếu tháng (trước 37 tuần), nhẹ cân có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt lên tới 85%.
1.2 Trẻ trong giai đoạn 4 – 6 tháng tuổi
Đây là giai đoạn lượng sắt dự trữ đã hết nhưng bé chưa ăn dặm mà chỉ bú mẹ. Tuy nhiên, sữa mẹ không đáp ứng đủ nhu cầu tăng trưởng của con trong giai đoạn này vì chỉ chứa 0.35mg sắt/lit.
1.3 Trẻ biếng ăn dặm
Biếng ăn, chỉ ăn 1 loại thức ăn khiến cho trẻ không nhận đủ lượng sắt cần thiết từ thực phẩm. Đây là nguyên nhân chính gây thiếu máu thiếu sắt trong giai đoạn ăn dặm.
1.4 Lạm dụng sữa tươi
Hàm lượng canxi quá cao trong sữa làm giảm hấp thu sắt tại ruột. Ngoài ra, uống quá nhiều sữa tươi khiến con nhanh no, không ăn thêm các thức ăn giàu sắt khác.
1.5 Nguyên nhân bệnh lý
Trẻ thiếu máu thiếu sắt có thể do mắc một số bệnh lý như: viêm ruột, tổn thương tá tràng, giảm hấp thu, chảy máu rỉ rả (xuất huyết tiêu hoá, nhiễm giun móc)…
Biếng ăn kéo dài là nguyên nhân chính gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ ăn dặm
Thiếu máu thiếu sắt không những ảnh hưởng đến sự phát triển về thể chất mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của bé. Vì thế, việc xây dựng chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt rất cần thiết để cải thiện tình trạng này.
2. Hướng dẫn xây dựng chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt
Để xây dựng được chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt khoa học, mẹ tham khảo những hướng dẫn dưới đây:
2.1 Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho bé trong 6 tháng đầu đời, đặc biệt là những trẻ thiếu máu thiếu sắt. Lượng sắt trong sữa mẹ không quá cao nhưng lại rất dễ hấp thu (khả năng hấp thu trên 50%).
Ngoài sắt, sữa mẹ còn cung cấp cho trẻ lượng lớn kháng thể như IgA, IgM, tế bào lympho, bạch cầu… Các kháng thể này tạo nên hệ miễn dịch tự nhiên, bảo vệ bé khỏi các tác nhân gây bệnh.
Vì thế, theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, trẻ cần được bú mẹ ngay trong 1 giờ đầu và hoàn toàn trong 6 tháng tiếp theo. Để tăng chất lượng sữa, mẹ nên ăn các thực phẩm giàu sắt như thịt bò, thịt lợn nạc, gan gà, rau màu xanh đậm, các loại đậu…
Mời mẹ tham khảo: Trẻ sơ sinh thiếu sắt mẹ nên ăn gì?
Trẻ dưới 6 tháng tuổi cần được bú mẹ hoàn toàn
2.2 Thêm các thực phẩm giàu sắt khi xây dựng chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt
Với những bé trên 6 tháng tuổi, con nhận sắt chủ yếu từ thực phẩm. Vì thế, chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt cần được thêm vào các thực phẩm giàu sắt sau:
Các loại thịt đỏ
Trong 100g thịt bò có chứa 3,5 mg sắt, 100g thịt lợn nạc cung cấp 1.5mg sắt. Sắt trong các loại thịt đỏ là sắt hem, loại sắt cơ thể trẻ hấp thụ dễ dàng hơn so với sắt non-heme có trong thực vật.
Vì thế, thịt đỏ là thực phẩm không thể thiếu trong chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt. Mẹ có thể cho bé ăn thịt ngay khi con bắt đầu ăn dặm bằng cách xay nhuyễn và thêm vào các món cháo, bột.
Một số món từ thịt đỏ mẹ có thể chế biến giúp bé ăn ngon miệng: cháo thịt bò cà chua, cháo thịt bò hành tây, cháo thịt lợn khoai lang,..
Các loại thịt đỏ – thực phẩm giàu sắt hàng đầu cho trẻ thiếu máu thiếu sắt
Các loại gan, cật của động vật
Gan, cật động vật đều chứa hàm lượng sắt cao: 100g gan gà cung cấp 10mg sắt, 100g gan lợn cung cấp 12mg sắt và 100g gan bò cung cấp 6,5mg sắt. Vì thế, mẹ hãy thêm gan, cật động vật vào thực đơn ăn dặm của bé từ 7 tháng trở lên.
Tuy nhiên, gan động vật dễ bị nhiễm một số loại ký sinh trùng nên mẹ cần lưu ý chọn lựa gan tươi, không có nốt sần. Khi chế biến, mẹ cần rửa sạch, bóp sạch máu đọng, nấu chín hẳn mới cho con ăn.
Một số món ăn cùng gan động vật dễ làm cho bé: cháo gan lợn khoai lang, cháo gan lợn bí đỏ, cháo gan lợn cải trắng,…
Các loại đậu
Các loại đậu là lựa chọn tuyệt vời cho khi xây dựng chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt. Mẹ có thể tham khảo hàm lượng sắt trong các loại đậu trong bảng sau:
| Loại đậu | Lượng sắt có trong 100g |
| Đậu nành | 11mg |
| Đậu trắng | 6.8mg |
| Đậu đen | 6.1mg |
| Đậu xanh | 6.7mg |
Một số món ăn từ các loại đậu như: sữa hạt, cháo gan gà đậu xanh, chè đậu đen…
Rau có màu xanh đậm
Các loại rau có màu xanh đậm như cải xoong, cải thìa, cải bó xôi và bông cải xanh… là những thực phẩm không thể thiếu trong chế độ ăn của trẻ thiếu máu thiếu sắt.
Hàm lượng sắt trong 100g cải bó xôi, bông cải xanh, cải thìa lần lượt là 2.7mg, 0.7mg và 0.42mg. Ngoài cung cấp lượng sắt dồi dào, các loại rau này còn rất giàu chất xơ và cung cấp thêm nhiều loại vitamin và khoáng chất khác cho bé như kẽm, acid folic, vitamin K, C,
Tuy nhiên, nhiều trẻ không thích ăn rau xanh nên mẹ có thể áp dụng một số mẹo sau để khơi gợi sự thích thú của trẻ:
- Cắt hoặc xếp rau củ thành những hình dáng đáng yêu, ngộ nghĩnh.
- Sáng tạo chế biến thêm các món ăn với rau như bánh bông cải xanh.
- Cho trẻ dùng tay tự ăn rau.
Mẹ nên thêm các loại rau màu xanh đậm vào thực đơn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt
Củ quả có màu đỏ
Các loại củ quả có màu đỏ thường chứa lượng sắt cao hơn các loại củ quả thông thường. Hàm lượng sắt trong bí đỏ là 0.8mg/100g, trong cà chua là 0.3mg/100g và trong 100g lựu chứa 0.3mg sắt.
Ngoài sắt, các loại củ quả màu đỏ còn cung cấp lượng lớn vitamin A cho cơ thể. Theo nghiên cứu được công bố bởi Thư viện Y khoa Hoa Kỳ, vitamin A hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng thiếu máu thiếu sắt ở trẻ em.
Tuy nhiên, mẹ không nên cho trẻ ăn quá thường xuyên vì dễ gây dư thừa caroten khiến con bị vàng da. Tần suất ăn cho bé ăn các loại củ quả này khoảng 1 – 2 lần/tuần là tốt nhất.
Một số món ăn có thể thêm vào thực đơn của bé: Cháo bí đỏ đậu xanh, nước ép lựu.
Các loại quả mọng
Vitamin C có nhiều trong các loại quả mọng giúp tăng hấp thu sắt từ thực phẩm, đặc biệt là sắt nonheme. Ngoài ra, vitamin C còn tăng cường chức năng miễn dịch cho cơ thể.
Vì thế, mẹ hãy khuyến khích bé ăn các loại quả mọng giàu vitamin C như cam, quýt, dâu tây, bưởi…
Dâu tây là loại quả giàu vitamin C giúp con hấp thu sắt tốt hơn
Mời mẹ tham khảo thêm: 4 thực đơn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt đơn giản và hiệu quả
3. Lưu ý khi xây dựng chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt
Những lưu ý sau đây sẽ giúp con nhận được tối đa lượng sắt từ chế độ ăn
3.1 Xây dựng chế độ ăn phù hợp với độ tuổi
Chế độ ăn của trẻ ở mỗi độ tuổi sẽ có sự khác nhau để cung cấp đủ sắt và các chất dinh dưỡng cho sự phát triển trong giai đoạn tương ứng.
Trẻ dưới 6 tháng tuổi
Trẻ dưới 6 tháng tuổi nên bú mẹ hoàn toàn. Nếu bé không thể bú mẹ, mẹ cần ưu tiên bổ sung cho bé các loại sữa công thức giàu sắt.
Trẻ bắt đầu ăn dặm
Mẹ nên tiếp tục cho bé bú sữa mẹ kết hợp với chế độ ăn dặm từ các thực phẩm giàu sắt với tần suất như sau:
- Trẻ 6 tháng tuổi : 1 bữa bột loãng/ngày.
- Trẻ 7-9 tháng : 2 – 3 bữa bột đặc/ngày.
- Trẻ 10-12 tháng : 3 – 4 bữa bột đặc/ngày.
Trẻ 1 – 2 tuổi
Ngoài bú mẹ, con cần ăn thêm 4 bữa/ngày với các thực phẩm chứa nhiều sắt. Đây là thời điểm bé dễ bị biếng ăn sinh lý nên mẹ chú ý có những biện pháp phòng ngừa phù hợp.
Trẻ trên 2 tuổi
Ở giai đoạn này, con có thể ăn các món ăn tương tự người lớn với các bữa chính và bữa phụ trong ngày. Ví dụ:
- 2 bữa cơm nát ăn với các loại thức ăn giàu sắt như thịt, cá, tôm, cua, trứng, rau xanh, vừng.
- 2 bữa cháo hoặc mì, bún, súp…
- Tráng miệng bằng hoa quả chín sau khi ăn theo nhu cầu của bé.
Chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt cần phù hợp với độ tuổi
3.2 Thực đơn đa dạng và ưu tiên sắt từ động vật
Một chế độ ăn đa dạng sẽ kích thích con ăn uống tốt hơn, từ đó, tăng lượng sắt trẻ nhận được từ thức ăn.
Ngoài ra, thiếu sắt thường kèm theo thiếu hụt một hoặc nhiều các vi chất khác. Vì vậy, mẹ cần đa dạng thực đơn hằng ngày để cung cấp đủ sắt và các vi chất khác cho con.
Chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt nên ưu tiên các món ăn từ động vật. Trong động vật chứa sắt hem với khả năng hấp thu 25%, cao hơn sắt non-hem trong thực vật (10%) nên sẽ giúp bé cải thiện vấn đề thiếu máu thiếu sắt tốt hơn.
3.3 Không nên lạm dụng sữa tươi cho trẻ
Mẹ chỉ nên cho con uống sữa tươi khi bé trên 12 tháng tuổi với lượng trong 1 ngày như sau:
- Trẻ từ 1 – 2 tuổi: 200 – 300ml.
- Trẻ 2 – 3 tuổi: 300 – 400ml.
- Trẻ 4 – 8 tuổi: 600 – 700ml, không quá 700ml/ngày.
Chỉ cho trẻ uống sữa tươi khi con được trên 12 tháng tuổi
3.4 Lựa chọn thực phẩm tươi ngon
Trẻ nhỏ có hệ tiêu hóa chưa hoàn chỉnh nên sức khỏe đường ruột rất yếu. Vì vậy, thực phẩm chế biến cho trẻ phải chú ý an toàn, tươi ngon và giàu dinh dưỡng. Cách lựa chọn thực phẩm tươi ngon cho bé:
- Quan sát màu sắc: Thịt, gan có màu đỏ tươi, sờ có độ đàn hồi. Rau củ quả tươi, không bị héo úa, dập nát hay có đốm lạ.
- Quan sát nhãn mác: Sản phẩm rõ ràng xuất xứ, còn hạn sử dụng.
3.1 Một số lưu ý trong quá trình nấu nướng cho bé
Trong quá trình nấu nướng cho bé, mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Rửa sạch tay trước khi chế biến để đảm bảo vệ sinh.
- Không đun nấu thức ăn quá lâu với nhiệt độ cao vì sẽ làm giảm lượng sắt và dưỡng chất.
Ngoài việc xây dựng chế độ ăn khoa học, trẻ thiếu máu thiếu sắt cần được bổ sung sắt trực tiếp từ các sản phẩm sắt nước. Tuy nhiên, việc bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu thiếu sắt cần chuẩn xác về liều, thời gian và lựa chọn đúng sản phẩm.
Để được tư vấn cụ thể, mẹ hãy điền các thông tin trong bảng dưới đây:
5. Ferrolip Baby – Bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu do thiếu sắt
Thành phần sắt amin có sinh khả dụng lên tới 90.9% giúp Ferrolip Baby mang tới hiệu quả cao khi bổ sung cho trẻ thiếu máu thiếu sắt.
Mẹ yên tâm dùng sắt Ferrolip Baby cho bé từ 0 tháng tuổi vì Ferrolip Baby có liều phù hợp, hấp thu nhanh, không gây táo bón, nóng trong và không chứa lactose.
Sản phẩm được ứng dụng công nghệ che giấu mùi tanh, thêm vị ngọt và hương đào nên rất dễ uống. Nhờ đó, con hợp tác hơn trong quá trình sử dụng, nâng cao hiệu quả điều trị.
Sắt Ferrolip Baby – giải pháp cho bé thiếu máu do thiếu sắt
Hy vọng qua bài viết trên đây, mẹ đã xây dựng được chế độ ăn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt chuẩn khoa học. Nếu còn thắc mắc, mẹ hãy để lại thông tin hoặc liên hệ hotline 1900 636 985 để được tư vấn.
